Traces of Histories – Artistieke ingreep, Fronton Stadhuis Tongeren

Wesley Meuris

Tekeningen, sculpturen en installaties van de Belgische kunstenaar Wesley Meuris (*1977) hebben een sterk architecturaal, of zelfs wetenschappelijk karakter. Dingen die op het eerste gezicht op structuren of toestellen zouden kunnen lijken om werken of andere artefacten te presenteren, zijn in feite kunstwerken op zich. Door deze mechanismen en demonstratieobjecten aan het licht te brengen, wijst Wesley Meuris op onze manier van presenteren en kijken. Door bijvoorbeeld lege vitrines, sokkels of architecturale situaties tentoon te stellen, gereduceerd tot het meest eenvoudige apparaat, wil hij ons dingen laten zien die gewoonlijk aan onze blik ontsnappen, maar die niettemin een primordiale rol spelen in onze dagelijkse interpretatie van de wereld die ons omringt. Zijn sculpturen en installaties gaan vaak vergezeld van tekeningen en analytische schema’s die het functionele karakter van deze onderwerpen versterken.

Naar aanleiding van de recente restauratie- en verfraaiingswerken aan het stadhuis werd door Wesley Meuris een subtiele maar verrijkende artistieke ingreep aangebracht. Het werk draagt de titel TRACES of HISTORIES.

Wanneer je naar de (voor)gevel van het stadhuis kijkt merk je wellicht de 8 marmeren bollen op  die t.h.v. het fronton werden aangebracht. Deze artistieke ingreep bovenaan het fronton wordt vergezeld van een legende die je onderaan (op het Stadhuisplein) kan terugvinden. Deze legende – een natuurstenen vloerplaat – tracht duiding te geven bij een best wel opmerkelijke  lacune in de gevel van het stadhuis. In 1738 werd daar het wapenschild van prinsbisschop Joris-Lodewyck Van Berghe aangebracht.  Niet gek veel later werd datzelfde ornament grotendeels vernield door Luikse patriotten. Vandaag zie je nog slechts enkele fragmenten van het originele wapenschild. Deze restanten zijn – net zoals het stadhuis in zijn geheel overigens – als monument beschermd. Grote delen van het wapenschild ontbreken dus!

De vraag stelt zich dan hoe we datgene – hoewel het niet meer zichtbaar is – toch historisch kunnen begrijpen? Welke ankerpunten kunnen ons helpen om het verleden te begrijpen en te vertellen?

Het feitelijk achterhalen van hetgeen er doorheen de jaren precies is gebeurd met het wapenschild is quasi onmogelijk.  Er is alleszins weinig van terug te vinden in de stadsarchieven. In die zin is het dus ook heel moeilijk om de sporen die doorheen de geschiedenis achtergelaten zijn precies te gaan benoemen. Hoewel er ook in de geschiedschrijving heel wat lacunes opduiken kunnen historici wel terugvallen op bepaalde tijdstippen en mogelijke ingrepen uit die tijd. De legende incorporeert deze gegevens en tracht zo een duiding van het verleden weer te geven. Een duiding die de lacunes ook respecteert.

In de legende is zowel het ontstaan (1738) als de huidige situatie opgenomen (nu). Eveneens de vernieling door de Luikse Patriotten (1789), alsook de vermoedelijke vernieling door de Fransen (1798). Niet enkel de vernieling krijgt zijn aanwezigheid, ook het verder wegkappen van het resterende origineel wapen met de bedoeling een totaalrestauratie te bekomen (1970-80). De legende speelt in zijn vormgeving in op een duidend karakter, maar tegelijk benadrukt het ook een lacune van geschiedkundig weten. De ankerpunten die door deze legende worden meegegeven suggereren en projecteren verschillende potentiële gebeurtenissen, maar laten ook ruimte aan een kritische bevraging van tijd en plaats.

De leegte die zich voordoet op het fronton is eigenlijk een accumulatie van historische gebeurtenissen. Alle markeringspunten – de marmeren bollen – zijn in die zin ook geconnecteerd met meerdere situaties, acties en tijdspunten. De gepreciseerde bollen initiëren een eerste vertelling. De andere bollen, rustend op de kroonlijsten, suggereren potentiële andere historische vertellingen. Feiten en verhalen die we nog niet kennen worden onderdeel van hoe we met het verleden kunnen omgaan. Het historische narratief wordt immers niet zelden bepaald (en kan dus variëren) op grond van specifieke tijdsmomenten of acties.

TRACES of HISTORIES doet beroep op de ingebeelde ‘geschiedenis’, zij het door te verwijzen naar de fysieke afwezigheid, de narratieve leemte of de ontwortelde geschiedkundige vertelling.  Het ontwerp wil geen vervanging of hedendaagse replica van het origineel zijn en het heeft evenmin de intentie een abstractie of conceptualisering te vormen van waar het wapen voor staat.  Veeleer zet dit werk aan tot reflectie over erfgoed en de aan- of afwezigheid ervan in de publieke ruimte.